Personeelstekort in de zorgsector? De helpende handen zijn er

Ze willen heel graag werken in de zorg, maar ze mogen niet. Enkele mensen zonder papieren boden op 18 december, de Internationale Dag van de Migrant, hun diensten aan bij het woonzorgcentrum Sint-Pieter in Lochristi. Ze werden er warm onthaald door de directie, het personeel en de bewoners. Met de actie vragen we aan de bevoegde beleidsmakers om een pragmatischer en gedurfder arbeidsmigratiebeleid te voeren.

Waar vinden we de helpende handen die nodig zijn?

In verschillende woonzorgcentra zijn personeelsleden afwezig door ziekte en in bijna alle woonzorgcentra geraken vacatures niet of met moeite ingevuld. Dit tekort is echter niet nieuw. De zorgsector kreunt al jaren onder de werkdruk en het personeelstekort en de coronapandemie is daar bovenop gekomen. De open vraag die we ons als samenleving moeten stellen, is waar we de helpende handen kunnen vinden die nodig zijn.

Arbeidsmigratie als oplossing?

De acute personeelsnood zorgt ervoor dat België, in een poging om de vele openstaande vacatures in te vullen, actief inzet op arbeidsmigratie. Op 26 januari berichtte Knack al over het toenemend aantal verpleegkundigen dat wordt overgevlogen vanuit India om hier te komen werken. Dat woonzorgcentra, door onze huidige arbeidsmigratiemogelijkheden, ook mensen uit het buitenland kunnen aantrekken, juichen we toe. Dit systeem moet wel stevig verbeterd worden. Onder meer de rol van tussenpersonen zorgt voor misbruik en een financieel dubieus plaatje. Sommige woonzorgcentra betalen hen duizenden euro’s voor een geschikte kandidaat en ook migranten betalen soms tot 8.000 euro aan hun makelaar om een Belgische job als verpleegkundige te regelen. Een duidelijker beschermingskader vanuit de overheid in samenspraak met de sociale partners is meer dan nodig, maar het illustreert de noodgrepen die woonzorgcentra moeten nemen om de zorgen voor hun bewoners te kunnen garanderen. De overheid treft ook een verantwoordelijkheid omdat het tot op heden geen kader heeft willen afspreken met de vakbonden en de werkgevers ter bescherming van deze werknemers. Een kader dat ook rekening houdt met de noden in de landen van herkomst.

Ook in België ligt een deel van de oplossing

Vandaag wonen er naar schatting zo’n 150.000 mensen zonder het recht op een wettig verblijf of met een bijzonder precair verblijfsstatuut in ons land. Het gaat om mensen die op basis van heel diverse redenen in ons land zijn aangekomen. Op de vlucht voor oorlog en geweld of door een compleet gebrek aan perspectief, omwille van de liefde of familieleden, of omwille van valse werkbeloften door malafide tussenpersonen. Om even diverse redenen is terugkeer voor hen geen realistische optie. Heel vaak komt dit deels door de heel ingewikkelde en lange asielprocedures. Heel wat mensen struikelen over deze procedures en komen in een situatie zonder verblijfsvergunning terecht. Velen onder hen hebben gigantische schulden gemaakt bij vrienden en familie en durven of kunnen niet terug.

Nochtans gaat het om mensen met dromen en talenten. Hun kinderen lopen hier vaak school, ze kennen het land en ze staan te trappelen om bij te dragen: in de vorm van betaald werk en in de vorm van bijdragen aan onze sociale zekerheid dus. Heel wat mensen die nu geen recht hebben op een wettig verblijf, beschikken over zowel de talenten als de diploma’s om onmiddellijk te starten in sectoren die smeken om competente werknemers. In de zorg kan dat meestal na het volgen van een verkorte opleidingstraject. Alleen laat het wettelijk kader dit vandaag niet toe wat maakt dat nogal wat mensen hier in België overgeleverd zijn aan economische uitbuiting in het zwarte circuit om te overleven.

Maak een verhaal van winnaars

En dit terwijl er bij een degelijk wettelijk kader alleen maar winnaars zijn. Werkgevers uit de zorgsector maar ook andere sectoren die kampen met een tekort kunnen eindelijk de nodige vacatures invullen. Ander personeel krijgt de ademruimte die het verdient. Mensen die hier al jaren niet anders willen, kunnen eindelijk hun – officieel – steentje bijdragen aan de samenleving. Bovendien wordt dan meteen ook economische uitbuiting in het zwarte circuit aangepakt waar mensen zonder verblijfsvergunning anders aan overgeleverd zijn.

Op 18 december, de Internationale Dag van de Migrant, vragen we aan de bevoegde beleidsmakers (Vlaams en Federaal) om een pragmatischer en gedurfder arbeidsmigratiebeleid te voeren.

➔ Waarom kunnen mensen die al in België wonen, maar zonder wettig verblijf, met de juiste competenties en diploma’s, niet hun helpende handen aanbieden en werken in de zorgsector of in andere knelpuntberoepen?

➔ Waarom kunnen mensen zonder wettig verblijf die willen zorgkundige of verpleger worden geen opleiding volgen om hun droom na te streven én hun steentje bij te dragen aan onze samenleving?

De nood is groot. Laat ons minimaal deze pistes onderzoeken die mits een goed wettelijk kader enkel maar winnaars geven.

De Actie

Op 18 december, Dag van Migrant, meldden zich enkele mensen zonder wettig verblijf maar met medische kwalificaties aan bij het Woonzorgcentrum Sint-Pieter in Lochristi. Ze bieden hun handen aan om mee de zorg aan de ouderen, die onder druk komt te staan door personeelstekort, te ondersteunen. Ze toonden hiermee aan dat er in ons land geschikte kandidaten zijn voor het tekort in de zorg maar ook voor de andere knelpuntenberoepen. Deze ‘sans papiers’ zouden graag bijdragen aan de samenleving maar ze mogen niet omdat ze geen Belgische papieren hebben. Werken doen ze toch, maar dan in het zwart, om te overleven. Ze worden uitgebuit en leven vaak in precaire omstandigheden. Enkele van hen werken zaterdag wél in het wit, althans een paar uur.

Bekijk enkele fotos van de actie onderaan het artikel