Op woensdag 25 november zaten we met #GentZonderGrenzen rond de virtuele tafel met staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi, in opvolging van onze actie #LaatZeBinnen de maand voordien. Het werd een aangename en verhelderende babbel. Wij geven jullie via deze graag de highlights van ons gesprek mee.
Hervestiging zo snel als kan
In opvolging van onze actie #LaatZeBinnen wilden we uiteraard in de eerste plaats van Mahdi horen wat zijn plannen zijn inzake hervestiging van mensen op de Griekse eilanden en hoever hij daarin staat.
De staatssecretaris geeft aan dat de ambitie naar hervestiging en relocatie toe er is, zoals te lezen in regeerakkoord. Hij houdt wel vast aan het cijfer van voorganger De Block, met name 100-150 mensen op de vlucht.
Op het moment van het gesprek zet hij naar eigen zeggen “alles op alles” om de mensen uit Moria zo snel mogelijk naar België te brengen, maar hij botst op de Europese archaïsche structuren om het snel gerealiseerd te krijgen: “Deze structuren zijn er om procedures correct te laten verlopen, maar zijn niet efficiënt en vertragen het proces,” klinkt het.
Iedereen kwetsbaar
GentZondergrenzen maakt er een punt van te benadrukken dat iedereen die haven en goed achterlaat en in een bootje stapt per definitie kwetsbaar is. Het discours rond kwetsbaarheid baart ons zorgen, want het heeft onbedoelde neveneffecten: het impliceert dat anderen niet kwetsbaar zijn, terwijl iedereen op de vlucht de facto kwetsbaar is.
Mahdi is het op dit vlak helemaal met ons eens. Dit gezegd zijnde wil hij ook rekening houden met de bezorgdheden geuit door organisaties die opkomen voor bepaalde subgroepen (kinderen, LGBTQI personen, …).
Europese Coalition of the Willing
Tijdens het gesprek wilden we vooral ook ons idee van een “Coalition of the Willing” op tafel leggen: het smeden van allianties, zowel op lokaal als Europees niveau, in functie van het oplossen van het migratievraagstuk.
De realiteit is dat migratie niet zal stoppen, of we dat nu willen of niet. Overbevolkte kampen op Europese bodem zijn koren op de molen van extreem rechts, en leiden onvermijdelijk tot mensenrechtenschendingen zoals we ze nu zien op de Griekse eilanden – iets wat volkomen indruist tegen het humane beleid waar Mahdi in zijn beleidsnota zegt voor te staan.
Vanuit politiek realisme zien we een “coalition of the willing” op Europees niveau als een oplossing voor de huidige realiteit: een realiteit waarbij niet elke lidstaat mee zal gaan in de idee en uitvoering van een meer humane en solidaire migratiepolitiek.Ons voorstel: smeed een coalitie met die staten die daar wel hun schouders willen onder zetten. Een gebrek aan consensus heeft EU-lidstaten eerder ook niet tegengehouden om andere stappen vooruit te zetten, bijvoorbeeld door de invoering van de euro. Niets houdt lidstaten die hun verantwoordelijkheid willen nemen tegen om dat ook effectief te doen. Hun voorbeeld kan de impasse doorbreken, echte oplossen tonen en op die manier anderen inspireren om later toe te treden tot die coalitie van welwillenden.
Wat die “solidaire migratiepolitiek” betreft nog dit: de teneur in het discours van de staatssecretaris en andere Europese beleidsmakers dat er vooral gesproken wordt over solidariteit met andere lidstaten, in de zin dat “elk zijn deel” moet doen. Dat is een discours waar wij ons niet kunnen in vinden: een oprecht solidaire migratiepolitiek is in de eerste plaats solidair met mensen op de vlucht zelf.
Lokale coalition of the willing
#GentZonderGrenzen kreeg het Gentse stadsbestuur zo ver om zich principieel akkoord te verklaren met onze eis om mensen op te nemen vanuit de Griekse eilanden. Maar – zo stelden ze – dit kan alleen als de federale overheid eerst effectief mensen wil hervestigen.
Vanuit de vaststelling dat de bottleneck zich dus op federaal niveau situeert, benadrukten we het belang van samenwerking tussen de federale en lokale overheden. Verschillende steden en gemeenten verklaarden zich de voorbije maanden jaren expliciet solidair met mensen op de vlucht. Maar om dit in de praktijk te kunnen omzetten en een eigen stedelijk beleid te kunnen ontwikkelen, moet de federale overheid een faciliterende rol spelen, en is er nood aan een nationaal kader (regels, financiering, subsidies ….).
De ideeën hieromtrent staan eerder in hun kinderschoenen. Mahdi wil de initiatieven van opvang en lokale opvanginitiatieven (LOI’s) maximaal onderzoeken, want hij ziet duidelijk de meerwaarde van lokale opvang in termen van integratie in de samenleving. Tegelijk wil hij de band met lokale besturen versterken en bijvoorbeeld een draaiboek ontwikkelen om op lokaal niveau draagvlak te creëren voor een meer solidaire visie op migratie en integratie. Op onze vraag of de overheid een faciliterende rol kon spelen voor besturen die zelf meer mensen op de vlucht willen opvangen, kregen we helaas voorlopig nog geen afdoend antwoord.
Samenwerking met middenveld
Het was de voorbije jaren voor het middenveld moeilijk om gehoor te vinden bij de bevoegde Staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Mahdi wil op dat vlak een trendbreuk inzetten: hij wil praten met en luisteren naar het middenveld, en hen betrekken in zijn beleid. Hopelijk blijft deze belofte geen dode letter, en wordt er daadwerkelijk naar organisaties on the ground geluisterd. Een aantal weken na het gesprek beloofde Mahdi’s reactie op de terechte aanklachten van Caroline Willemen (Artsen zonder Grenzen) alvast weinig goeds… Benieuwd wat de toekomst brengt.
Voor GZG ziet de staatssecretaris een rol weggelegd in het samen creëren van draagvlak voor en humane en solidaire migratiepolitiek. De komende jaren zal het cruciaal zijn om sterke verhalen te brengen rond solidariteit, die betrokken kunnen worden in het beleid. Daarbij wijst hij op het belang om het historische perspectief terug te brengen in het debat: “We moeten blijven verwijzen naar wat het verleden heeft gebracht, en naar waarom verdragen als EVRM er gekomen zijn.”
Een aanbeveling die wij ter harte nemen, al zullen we ons daar zeker niet toe beperken. We blijven ons zeker inzetten voor het creëren van dat draagvlak, maar voelen ons ook kiplekker als luis in de pels van het beleid, en zullen blijven hameren op een meer humaan en solidair beleid.
Wordt ongetwijfeld vervolgd.
#GentZonderGrenzen 